ଯେଉଁଠି ଦୁର୍ବଳତା ଅଧିକ ସେଠାରେ ବିପଦର ସମ୍ଭାବନା ସେତେ ଅଧିକ – Weakness brings difficulties in life

ଦୁର୍ବଳତା ବା ମୋହ ସ୍ଥଳ ବିଶେଷରେ ମଣିଷକୁ ବିପଦର ଅତଳ ଗହ୍ୱରକୁ ଠେଲି ଦେଇଥାଏ । ଅଧିକ ମୋହ/ଦୁର୍ବଳତା ଅଧିକ ଦୁଃଖ, ଉଦ୍‍ବେଗର କାରଣ ହୋଇଥାଏ, ଏହା ସ୍ୱତଃସିଦ୍ଧ । ଯେଉଁଠି ଦୁର୍ବଳତା ଅଧିକ ସେଠାରେ ବିପଦର ସମ୍ଭାବନା ସେତେ ଅଧିକ । ଦ୍ୟୁତକ୍ରୀଡ଼ା ପ୍ରତି ଦୁର୍ବଳତା ଧର୍ମରାଜ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଙ୍କୁ ସର୍ବହରା କରିଦେଇଥିଲା । ଦୁର୍ଯ୍ୟୋଧନଙ୍କ ପ୍ରତି ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କର ଅଧିକ ମୋହ ହିଁ ତାଙ୍କୁ ଅତିମାତ୍ରାରେ ସ୍ୱୌରାଚାରୀ କରିଦେଇଥିଲା, ଦାନ ପ୍ରତି ବିଶେଷ ମୋହ କାରଣରୁ ବଳି ପାତାଳଗାମୀ ହୋଇଥିଲେ ।
ଠିକ୍‍ ସେହିପରି ଏକ ଦୁର୍ବଳତା ଥିଲା ଗୁରୁ ଦ୍ରୋଣାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଯାହାଙ୍କ ପାଇଁ ତାଙ୍କ ହୃଦୟରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ଗଭୀର କ୍ଷତ । ନିଜର ଏକମାତ୍ର ପୁତ୍ର ଅଶ୍ୱତ୍‍ଥମାକୁ ଗୋ କ୍ଷୀର ଟୋପେ ପିିଇବାକୁ ଦେବାପାଇଁ ଏକଦା ଅକ୍ଷମ ଥିଲେ ଦ୍ରୋଣାଚାର୍ଯ୍ୟ । ବାଲ୍ୟକାଳର ପରମ ମିତ୍ର ପାଞ୍ଚାଳ ନରେଶଙ୍କ ନିକଟକୁ ଯାଇଥିଲେ ସାହାଯ୍ୟ ଭିକ୍ଷା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କେବଳ ପୁତ୍ର ନିମିତ୍ତ । ହେଲେ ପାଞ୍ଚାଳ ନରେଶ ତିରସ୍କାର ପୂର୍ବକ ଫେରାଇ ଦେଇଥିଲେ । ରିକ୍ତ ହସ୍ତରେ ଫେରିଥିଲେ ଦ୍ରୋଣାଚାର୍ଯ୍ୟ ଘୋର ଅପମାନ ସହି ।
ମହାଭାରତର ମହାପ୍ରଳୟଙ୍କରୀ ଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଯାଇଥାଏ । ଗୁରୁ ଦ୍ରୋଣାଚାର୍ଯ୍ୟ ଥିଲେ ଅମିତ ବଳଶାଳୀ, ତାଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରିବା ଦୁରୂହ ଥିଲା ପାଣ୍ଡବମାନଙ୍କ ନିକଟରେ । ଏହା ଭଲଭାବରେ ଜାଣିଥିଲେ ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧର ମହାନାୟକ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ । କୌଶଳରେ ଦ୍ରୋଣାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରାଯାଇପାରେ- ଏଭଳି ଏକ ଉପାୟ ପାଞ୍ôଚଥିଲେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ । ଦ୍ରୋଣାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଦୁର୍ବଳତାକୁ ହିଁ ସେ ଏ ନିମନ୍ତେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଅସ୍ତ୍ରବୋଲି ଜାଣିଥିଲେ । ରକ୍ତମାଂସର ମଣିଷକୁ ଦୁର୍ବଳତା ତ ସୁଅ ମୁହଁର ପତର ଭଳି ଭସାଇ ନେଇଯାଇଥାଏ । ଆଉ ଦ୍ରୋଣାଚାର୍ଯ୍ୟ ବା କି ଛାର? ଏହି ଦୁର୍ବଳତାକୁ ଆୟୁଧ କରିବାକୁ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଙ୍କୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲେ ଚକ୍ରଧାରୀ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ।
ଧର୍ମ ସଂକଟରେ ପଡ଼ିଗଲେ ଯୁଧିଷ୍ଠିର । ଜୀବନସାରା ଯେ ସତ୍ୟର ଆଶ୍ରୟ ନେଇଛନ୍ତି ଏବେ ସେଥିରୁ ବିଚ୍ୟୁତ ହେବେ, ନ ହେଲେ ରକ୍ଷା ନାହିଁ । ଗୁରୁ ଦ୍ରୋଣଙ୍କ ଦୁର୍ବଳତାର ସୁଯୋଗ ନେଇ ଅଗତ୍ୟା ମିଥ୍ୟା କହିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ ଯୁଧିଷ୍ଠିର । ଯୁଦ୍ଧ କ୍ଷେତ୍ରରେ “ଅଶ୍ୱତ୍‍ଥମା ମୃତ’ ବୋଲି ଶୁଣିବା ପରେ ସତ୍ୟାଶ୍ରୟୀ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଙ୍କୁ ଏହାର ସତ୍ୟତା ସମ୍ପର୍କରେ ପଚାରିଥିଲେ ଦ୍ରୋଣାଚାର୍ଯ୍ୟ । ସତ୍ୟବାଦୀ ଶିଷ୍ୟ କଦାପି ମିଥ୍ୟା କହି ନପାରେ- ଏହା ଥିଲା ଦୃଢ଼ ଧାରଣା । “ଅଶ୍ୱତ୍‍ଥମା ହତ-ନର ବା ଗୁଞ୍ଜରେ’ ବୋଲି କହିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ ଯୁଧିଷ୍ଠିର ।
ସ୍ୱେହାସ୍ପଦ ପୁତ୍ରର ମୃତ୍ୟୁ ସମ୍ବାଦ ଶତଧା ବିଦୀର୍ଣ୍ଣ କରିଦେଇଥିଲା ଦ୍ରୋଣାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ହୃଦୟକୁ । ଏହା ଶୁଣିଲା ମାତ୍ରେ ହତୋତ୍ସାହ ହୋଇ ଅସ୍ତ୍ରତ୍ୟାଗ କରି ପ୍ରାୟୋପବେଶନରେ ବସିପଡ଼ିଲେ । ଏହି ସୁଯୋଗରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଇଙ୍ଗିତରେ ଧୃଷ୍ଟଦ୍ୟୁମ୍ନ ତାଙ୍କର ଶିରଚ୍ଛେଦ କରିଥିଲେ । ପାଞ୍ଚାଳ ନୂପତିଙ୍କ ଅପମାନର ପ୍ରତିଶୋଧ ନେଇଥିଲେ ଧୃଷ୍ଟଦ୍ୟୁମ୍ନ । ଜଣେ ମହାନ୍‍ ଯୋଦ୍ଧାଙ୍କ ମହାପ୍ରସ୍ଥାନ ହୋଇଗଲା ମୋହବଶରୁ । ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧର ଏହି ଅଦମନୀୟ ଯୋଦ୍ଧାଙ୍କ ଜୀବନାବସାନରେ ପାଣ୍ଡବମାନେ ଆଶ୍ୱସ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ସତ, ହେଲେ ସତ୍ୟବାଦୀ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଙ୍କୁ ସେହି ଗୋଟିଏ ପ୍ରଶ୍ନ ଆନ୍ଦୋଳିତ କରୁଥିଲା- “ବିଜୟ ଲାଭ ଅଶାରେ ଶିଷ୍ୟ ହୋଇ ମଧ୍ୟ ମୋର ବିଶ୍ୱାସକୁ ଧୂଳିସାତ୍‍ କରିଦେଲ । ସମ୍ମୁଖ ସଂଗ୍ରାମ ନକରି ଦୁର୍ବଳତାକୁ ଅସ୍ତ୍ର କରି ଯେଉଁ ଅପକୀର୍ତ୍ତି ଅର୍ଜିଲ ତାହା ତୁମ ସତ୍ୟବାଦିତାକୁ ସବୁଦିନ ପାଇଁ କଳଙ୍କିତ କରିଦେଲା ।’

ଦୁର୍ବଳତା ବା ମୋହ ସ୍ଥଳ ବିଶେଷରେ ମଣିଷକୁ ବିପଦର ଅତଳ ଗହ୍ୱରକୁ ଠେଲି ଦେଇଥାଏ । ଅଧିକ ମୋହ/ଦୁର୍ବଳତା ଅଧିକ ଦୁଃଖ, ଉଦ୍‍ବେଗର କାରଣ ହୋଇଥାଏ, ଏହା ସ୍ୱତଃସିଦ୍ଧ । ଯେଉଁଠି ଦୁର୍ବଳତା ଅଧିକ ସେଠାରେ ବିପଦର ସମ୍ଭାବନା ସେତେ ଅଧିକ । ଦ୍ୟୁତକ୍ରୀଡ଼ା ପ୍ରତି ଦୁର୍ବଳତା ଧର୍ମରାଜ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଙ୍କୁ ସର୍ବହରା କରିଦେଇଥିଲା । ଦୁର୍ଯ୍ୟୋଧନଙ୍କ ପ୍ରତି ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କର ଅଧିକ ମୋହ ହିଁ ତାଙ୍କୁ ଅତିମାତ୍ରାରେ ସ୍ୱୌରାଚାରୀ କରିଦେଇଥିଲା, ଦାନ ପ୍ରତି ବିଶେଷ ମୋହ କାରଣରୁ ବଳି ପାତାଳଗାମୀ ହୋଇଥିଲେ ।
ଠିକ୍‍ ସେହିପରି ଏକ ଦୁର୍ବଳତା ଥିଲା ଗୁରୁ ଦ୍ରୋଣାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଯାହାଙ୍କ ପାଇଁ ତାଙ୍କ ହୃଦୟରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ଗଭୀର କ୍ଷତ । ନିଜର ଏକମାତ୍ର ପୁତ୍ର ଅଶ୍ୱତ୍‍ଥମାକୁ ଗୋ କ୍ଷୀର ଟୋପେ ପିିଇବାକୁ ଦେବାପାଇଁ ଏକଦା ଅକ୍ଷମ ଥିଲେ ଦ୍ରୋଣାଚାର୍ଯ୍ୟ । ବାଲ୍ୟକାଳର ପରମ ମିତ୍ର ପାଞ୍ଚାଳ ନରେଶଙ୍କ ନିକଟକୁ ଯାଇଥିଲେ ସାହାଯ୍ୟ ଭିକ୍ଷା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କେବଳ ପୁତ୍ର ନିମିତ୍ତ । ହେଲେ ପାଞ୍ଚାଳ ନରେଶ ତିରସ୍କାର ପୂର୍ବକ ଫେରାଇ ଦେଇଥିଲେ । ରିକ୍ତ ହସ୍ତରେ ଫେରିଥିଲେ ଦ୍ରୋଣାଚାର୍ଯ୍ୟ ଘୋର ଅପମାନ ସହି ।
ମହାଭାରତର ମହାପ୍ରଳୟଙ୍କରୀ ଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଯାଇଥାଏ । ଗୁରୁ ଦ୍ରୋଣାଚାର୍ଯ୍ୟ ଥିଲେ ଅମିତ ବଳଶାଳୀ, ତାଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରିବା ଦୁରୂହ ଥିଲା ପାଣ୍ଡବମାନଙ୍କ ନିକଟରେ । ଏହା ଭଲଭାବରେ ଜାଣିଥିଲେ ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧର ମହାନାୟକ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ । କୌଶଳରେ ଦ୍ରୋଣାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରାଯାଇପାରେ- ଏଭଳି ଏକ ଉପାୟ ପାଞ୍ôଚଥିଲେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ । ଦ୍ରୋଣାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଦୁର୍ବଳତାକୁ ହିଁ ସେ ଏ ନିମନ୍ତେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଅସ୍ତ୍ରବୋଲି ଜାଣିଥିଲେ । ରକ୍ତମାଂସର ମଣିଷକୁ ଦୁର୍ବଳତା ତ ସୁଅ ମୁହଁର ପତର ଭଳି ଭସାଇ ନେଇଯାଇଥାଏ । ଆଉ ଦ୍ରୋଣାଚାର୍ଯ୍ୟ ବା କି ଛାର? ଏହି ଦୁର୍ବଳତାକୁ ଆୟୁଧ କରିବାକୁ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଙ୍କୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲେ ଚକ୍ରଧାରୀ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ।
ଧର୍ମ ସଂକଟରେ ପଡ଼ିଗଲେ ଯୁଧିଷ୍ଠିର । ଜୀବନସାରା ଯେ ସତ୍ୟର ଆଶ୍ରୟ ନେଇଛନ୍ତି ଏବେ ସେଥିରୁ ବିଚ୍ୟୁତ ହେବେ, ନ ହେଲେ ରକ୍ଷା ନାହିଁ । ଗୁରୁ ଦ୍ରୋଣଙ୍କ ଦୁର୍ବଳତାର ସୁଯୋଗ ନେଇ ଅଗତ୍ୟା ମିଥ୍ୟା କହିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ ଯୁଧିଷ୍ଠିର । ଯୁଦ୍ଧ କ୍ଷେତ୍ରରେ “ଅଶ୍ୱତ୍‍ଥମା ମୃତ’ ବୋଲି ଶୁଣିବା ପରେ ସତ୍ୟାଶ୍ରୟୀ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଙ୍କୁ ଏହାର ସତ୍ୟତା ସମ୍ପର୍କରେ ପଚାରିଥିଲେ ଦ୍ରୋଣାଚାର୍ଯ୍ୟ । ସତ୍ୟବାଦୀ ଶିଷ୍ୟ କଦାପି ମିଥ୍ୟା କହି ନପାରେ- ଏହା ଥିଲା ଦୃଢ଼ ଧାରଣା । “ଅଶ୍ୱତ୍‍ଥମା ହତ-ନର ବା ଗୁଞ୍ଜରେ’ ବୋଲି କହିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ ଯୁଧିଷ୍ଠିର ।
ସ୍ୱେହାସ୍ପଦ ପୁତ୍ରର ମୃତ୍ୟୁ ସମ୍ବାଦ ଶତଧା ବିଦୀର୍ଣ୍ଣ କରିଦେଇଥିଲା ଦ୍ରୋଣାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ହୃଦୟକୁ । ଏହା ଶୁଣିଲା ମାତ୍ରେ ହତୋତ୍ସାହ ହୋଇ ଅସ୍ତ୍ରତ୍ୟାଗ କରି ପ୍ରାୟୋପବେଶନରେ ବସିପଡ଼ିଲେ । ଏହି ସୁଯୋଗରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଇଙ୍ଗିତରେ ଧୃଷ୍ଟଦ୍ୟୁମ୍ନ ତାଙ୍କର ଶିରଚ୍ଛେଦ କରିଥିଲେ । ପାଞ୍ଚାଳ ନୂପତିଙ୍କ ଅପମାନର ପ୍ରତିଶୋଧ ନେଇଥିଲେ ଧୃଷ୍ଟଦ୍ୟୁମ୍ନ । ଜଣେ ମହାନ୍‍ ଯୋଦ୍ଧାଙ୍କ ମହାପ୍ରସ୍ଥାନ ହୋଇଗଲା ମୋହବଶରୁ । ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧର ଏହି ଅଦମନୀୟ ଯୋଦ୍ଧାଙ୍କ ଜୀବନାବସାନରେ ପାଣ୍ଡବମାନେ ଆଶ୍ୱସ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ସତ, ହେଲେ ସତ୍ୟବାଦୀ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଙ୍କୁ ସେହି ଗୋଟିଏ ପ୍ରଶ୍ନ ଆନ୍ଦୋଳିତ କରୁଥିଲା- “ବିଜୟ ଲାଭ ଅଶାରେ ଶିଷ୍ୟ ହୋଇ ମଧ୍ୟ ମୋର ବିଶ୍ୱାସକୁ ଧୂଳିସାତ୍‍ କରିଦେଲ । ସମ୍ମୁଖ ସଂଗ୍ରାମ ନକରି ଦୁର୍ବଳତାକୁ ଅସ୍ତ୍ର କରି ଯେଉଁ ଅପକୀର୍ତ୍ତି ଅର୍ଜିଲ ତାହା ତୁମ ସତ୍ୟବାଦିତାକୁ ସବୁଦିନ ପାଇଁ କଳଙ୍କିତ କରିଦେଲା ।’